
Oparzenia to poważne uszkodzenia skóry i tkanek, które mogą mieć różnorodne przyczyny, od wysokiej temperatury po działanie substancji chemicznych. W Polsce każdego roku około 300 do 400 tysięcy osób doświadcza oparzeń, a wśród poszkodowanych znaczną część stanowią dzieci. Zrozumienie rodzajów oparzeń oraz ich klasyfikacji jest kluczowe dla odpowiedniego reagowania w sytuacjach awaryjnych. Oparzenia mogą być nie tylko bolesne, ale także zagrażać życiu, szczególnie w przypadku poważnych urazów. Dlatego ważne jest, aby wiedzieć, jak ocenić ich ciężkość oraz jakie kroki podjąć w celu udzielenia pierwszej pomocy.
Oparzenia – definicja i przyczyny
Oparzenie to poważny uraz skóry i głębiej położonych tkanek, którego przyczyną mogą być wysokie temperatury, działanie prądu, substancje chemiczne, nadmierna ekspozycja na słońce, a nawet promieniowanie rentgenowskie. Choć najczęściej kojarzymy je z uszkodzeniem skóry, mogą one dotykać również delikatnych błon śluzowych. Statystyki pokazują, że w Polsce każdego roku od 300 do 400 tysięcy osób doznaje oparzeń, a co najbardziej niepokojące, dzieci stanowią od 50 do 70% wszystkich poszkodowanych.
Źródłem oparzeń są urazy wywołane różnymi formami energii, takimi jak ciepło, prąd elektryczny czy żrące chemikalia. Również silne tarcie może prowadzić do uszkodzenia skóry. Stopień oparzenia zależy od rodzaju działającej energii, czasu jej oddziaływania oraz rozległości dotkniętego obszaru skóry. W medycynie wyróżnia się oparzenia powierzchowne, pośredniej głębokości oraz głębokie, klasyfikując je w czterostopniowej skali. Najczęściej spotykane są oparzenia termiczne, wynikające z działania wysokiej temperatury, oraz chemiczne, spowodowane kontaktem ze szkodliwymi substancjami.
Rodzaje oparzeń – klasyfikacja i charakterystyka
Oparzenia klasyfikuje się na kilka sposobów, uwzględniając zarówno rozległość i głębokość uszkodzeń, jak i czynnik, który je wywołał. Taki podział ułatwia lekarzom podjęcie decyzji o optymalnym sposobie leczenia.
Głębokość oparzenia ma fundamentalne znaczenie. Wyróżniamy zasadniczo cztery stopnie uszkodzeń:
- oparzenia i stopnia: dotyczą one wyłącznie naskórka – najbardziej zewnętrznej warstwy naszej skóry, charakteryzują się zaczerwienieniem i bólem, ale zazwyczaj goją się samoistnie w ciągu kilku dni,
- oparzenia ii stopnia: w tym przypadku uszkodzeniu ulega naskórek oraz częściowo skóra właściwa, czyli warstwa położona głębiej, na skórze pojawiają się pęcherze wypełnione płynem surowiczym,
- oparzenia iii stopnia: to poważniejsze obrażenia, gdzie zniszczona zostaje cała grubość skóry właściwej, wraz z naczyniami krwionośnymi i zakończeniami nerwowymi, oparzenie może mieć kolor biały, woskowy lub zwęglony,
- oparzenia iv stopnia: stanowią one najcięższą postać oparzeń, sięgają one głęboko, uszkadzając mięśnie, ścięgna, a w ekstremalnych przypadkach nawet kości, wymagają intensywnego leczenia i często pozostawiają trwałe blizny.
Równie istotna jest przyczyna, która doprowadziła do oparzenia. Wyróżniamy następujące rodzaje:
- oparzenia termiczne: są one efektem kontaktu z gorącymi przedmiotami, cieczami, parą lub ogniem, to jedne z najczęstszych typów oparzeń,
- oparzenia chemiczne: powstają na skutek działania substancji żrących, takich jak silne kwasy, zasady czy rozpuszczalniki, mogą powodować one bardzo poważne uszkodzenia tkanek,
- oparzenia elektryczne: są rezultatem przepływu prądu elektrycznego przez ciało, ich rozległość i głębokość mogą być trudne do oceny na pierwszy rzut oka, ponieważ uszkodzenia często występują również wewnątrz ciała.
Do szacowania powierzchni oparzenia stosuje się tak zwaną regułę wallace’a, znaną powszechnie jako „reguła dziewiątek”. To przydatne narzędzie, które pomaga w określeniu, jaki procent powierzchni ciała został dotknięty oparzeniem.
Jak ocenić ciężkość urazu przy stopniach oparzeń?
Oceniając rozległość i powagę oparzenia, lekarze biorą pod uwagę szereg istotnych kwestii. Przede wszystkim analizują rodzaj energii, która doprowadziła do uszkodzenia tkanek, jak długo trwał kontakt z czynnikiem wywołującym oparzenie oraz jaki procent powierzchni ciała uległ poparzeniu. Warto pamiętać, że oparzenia drugiego stopnia, obejmujące powyżej 10% ciała, zazwyczaj wymagają hospitalizacji.
Szczególną ostrożność należy zachować w przypadku dzieci i osób starszych, u których nawet stosunkowo niewielkie oparzenia mogą stanowić poważne zagrożenie. Co więcej, oparzenia zlokalizowane w obrębie twarzy, dłoni, stóp czy okolic intymnych, niezależnie od ich rozległości, wymagają natychmiastowej interwencji medycznej, ponieważ mogą zagrażać życiu.
Co należy zrobić w przypadku oparzeń – pierwsza pomoc?
Udzielenie pierwszej pomocy w przypadku oparzeń ma fundamentalne znaczenie i wymaga natychmiastowej interwencji. Najważniejsze jest, by jak najszybciej ochłodzić poparzone miejsce pod strumieniem chłodnej, bieżącej wody. Zaleca się kontynuowanie tej czynności przez około 20 minut, a nawet do momentu, aż ból wyraźnie się zmniejszy. Szybkie działanie jest tu kluczowe, ponieważ pozwala ograniczyć potencjalne uszkodzenia skóry.
Leczenie oparzeń – metody i procedury
Leczenie głębokich oparzeń to skomplikowany proces, który zazwyczaj wymaga interwencji chirurgicznej. Obejmuje on usunięcie martwej, uszkodzonej tkanki, a następnie przeszczep skóry, aby wspomóc gojenie. Szczególnie groźne są oparzenia chemiczne, dlatego też oparzenia drugiego, trzeciego i czwartego stopnia bezwzględnie wymagają konsultacji lekarskiej, często z koniecznością pobytu w szpitalu.
A co w przypadku mniej poważnych oparzeń? Na te pierwszego stopnia ulgę przyniosą specjalne preparaty w aerozolu, które działają chłodząco i przyspieszają regenerację podrażnionej skóry. Dobrym rozwiązaniem są również opatrunki hydrożelowe, które skutecznie łagodzą ból i wspierają proces leczenia rany oparzeniowej.
Inspirację do artykułu dostarczyły dane z oparzeniach.
Najnowsze komentarze