W ostatnich latach choroby odkleszczowe stały się poważnym zagrożeniem zdrowotnym, zwłaszcza w Polsce, gdzie liczba przypadków nieustannie rośnie. Kleszcze, te małe pajęczaki, przenoszą różne patogeny, które mogą prowadzić do poważnych schorzeń, takich jak borelioza czy kleszczowe zapalenie mózgu. Co więcej, ryzyko zakażenia zdaje się być coraz wyższe, sięgając nawet 30% w niektórych rejonach kraju. W obliczu tej rosnącej epidemii, zrozumienie chorób odkleszczowych, ich objawów, metod diagnostyki oraz sposobów profilaktyki staje się kluczowe dla naszego zdrowia. Jakie są więc najważniejsze informacje na temat tych chorób i jak możemy się przed nimi chronić?
Choroby odkleszczowe – co to jest?
Infekcje odkleszczowe to choroby, którymi możemy zarazić się w wyniku ukąszenia przez kleszcza, pajęczaka przenoszącego różnorodne patogeny. W Polsce, największe zagrożenie dla naszego zdrowia stanowi kleszcz pospolity, a tuż za nim plasuje się kleszcz łąkowy, na którego również powinniśmy zwracać szczególną uwagę.
Do zakażenia dochodzi w momencie ugryzienia, a wraz ze śliną kleszcza, do naszego krwiobiegu przedostają się niebezpieczne drobnoustroje. Od pewnego czasu obserwujemy niepokojący wzrost zachorowań na choroby transmitowane przez te pajęczaki, co stanowi poważny problem, którego nie możemy ignorować.
Jakie są rodzaje chorób odkleszczowych?
Choroby przenoszone przez kleszcze to infekcje wywoływane przez te małe pajęczaki, gdy są nosicielami patogenów. Kleszcz pospolity stanowi największe zagrożenie dla ludzi, a tuż za nim plasuje się kleszcz łąkowy. Do zakażenia dochodzi w wyniku ugryzienia, kiedy drobnoustroje chorobotwórcze przedostają się do krwiobiegu.
Borelioza jest jedną z najczęściej diagnozowanych chorób odkleszczowych, ale to nie jedyne zagrożenie. Kleszczowe zapalenie mózgu, anaplazmoza granulocytarna, babeszjoza, bartoneloza oraz tularemia to tylko niektóre przykłady infekcji przenoszonych przez te pajęczaki. Co istotne, każda z tych chorób charakteryzuje się odmiennym zestawem objawów. W Polsce borelioza, wywoływana przez krętki, występuje najczęściej. Warto pamiętać, że anaplazmoza i babeszjoza często współwystępują z boreliozą, co zwiększa ryzyko poważnych komplikacji zdrowotnych.
Borelioza – najczęściej występująca choroba odkleszczowa
Borelioza, znana również jako krętkowica kleszczowa, to powszechna choroba, której nosicielami są kleszcze. W Polsce i na świecie jest to najczęściej rozpoznawana infekcja przenoszona przez te pajęczaki.
Za rozwój boreliozy odpowiadają bakterie z rodzaju *Borrelia*, przenoszone przez kleszcze. Z tego powodu ukąszenie przez kleszcza może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia. Ignorowanie boreliozy i brak leczenia mogą skutkować poważnymi konsekwencjami.
W Polsce obserwuje się alarmujący wzrost liczby zachorowań. W latach dziewięćdziesiątych odnotowywano średnio 800-900 przypadków rocznie, natomiast w roku 2020 liczba ta wzrosła do ponad 13 000. To skok, który budzi niepokój!
Symptomy boreliozy mogą być zróżnicowane, a ich charakter zależy od konkretnego gatunku krętka odpowiedzialnego za infekcję.
Kleszczowe zapalenie mózgu – wirusowa choroba ośrodkowego układu nerwowego
Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) to groźna choroba wirusowa, która atakuje centralny układ nerwowy i jest przenoszona przez kleszcze. Przebiega zazwyczaj dwuetapowo, a ryzyko zgonu szacuje się na około 1%.
Najlepszym sposobem na uniknięcie poważnych konsekwencji KZM są szczepienia. Szczególnie rekomenduje się je osobom, które często przebywają na terenach o zwiększonym ryzyku ukąszeń przez kleszcze. Dzięki szczepieniom można zabezpieczyć się przed ciężkim przebiegiem tej choroby. Dlatego planując aktywności na świeżym powietrzu, warto rozważyć tę formę profilaktyki.
Anaplazmoza granulocytarna – ogólnoustrojowa choroba zakaźna
Anaplazmoza granulocytarna to ogólnoustrojowa choroba zakaźna przenoszona przez kleszcze, na którą szczególnie narażone są osoby starsze. Warto wiedzieć, jakie objawy powinny wzbudzić nasz niepokój:
- wysoka gorączka,
- uciążliwe bóle głowy,
- bóle mięśni.
Ignorowanie tych symptomów i brak odpowiedniego leczenia mogą prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych. Świadomość istnienia anaplazmozy jest bardzo ważna, mimo że w Polsce nie występuje ona często.
Jakie są objawy chorób odkleszczowych?
Symptomy chorób, którymi możemy zarazić się przez kleszcze, bywają bardzo zróżnicowane. Nierzadko pojawiają się dreszcze, dokuczliwe bóle głowy oraz ogólne uczucie rozbicia, przypominające grypę. Szczególnie istotny jest rumień wędrujący, charakterystyczny dla boreliozy – jego pojawienie się powinno nas zaniepokoić.
Borelioza może objawiać się również inaczej, na przykład poprzez bóle stawów. Często towarzyszą jej także symptomy neurologiczne.
W przypadku anaplazmozy granulocytarnej typowa jest wysoka gorączka oraz silne bóle mięśni.
U zwierząt domowych infekcje odkleszczowe dają nieco inne sygnały. Zazwyczaj obserwuje się brak apetytu, powiększone węzły chłonne i podwyższoną temperaturę. Niekiedy pojawiają się wymioty lub biegunka. W poważniejszych przypadkach mogą wystąpić problemy z oddawaniem moczu, a nawet niewydolność oddechowa lub krążeniowa. Dodatkowo, warto zwrócić uwagę na ewentualne zaburzenia neurologiczne oraz bladość lub zażółcenie błon śluzowych w jamie ustnej zwierzęcia.
Jak przebiega diagnostyka i leczenie chorób odkleszczowych?
Rozpoznawanie chorób przenoszonych przez kleszcze opiera się głównie na analizie krwi. Podczas badań, takich jak test ELISA czy Western blot, poszukuje się specyficznych przeciwciał. Ich obecność świadczy o kontakcie z patogenami przenoszonymi przez te pajęczaki.
W diagnostyce boreliozy stosuje się podejście dwuetapowe. Początkowo wykonuje się badanie przesiewowe, a w przypadku wyniku pozytywnego – test potwierdzający. Szybka identyfikacja boreliozy jest kluczowa, ponieważ znacząco zwiększa szanse na skuteczne wyleczenie antybiotykami.
Babeszjoza wymaga odmiennego podejścia terapeutycznego. W leczeniu stosuje się kombinację leków przeciwmalarycznych i antybiotyków, co pozwala efektywnie zwalczyć infekcję wywołaną przez pierwotniaki Babesia.
Jakie jest ryzyko zakażenia i epidemiologia chorób odkleszczowych w Polsce?
W Polsce istnieje poważne zagrożenie chorobami przenoszonymi przez kleszcze. Niestety, nawet do 30% tych pajęczaków może być nosicielami niebezpiecznych patogenów. Co gorsza, na obszarach, gdzie te choroby są bardziej powszechne, ten odsetek potrafi wzrosnąć nawet do 60%. Borelioza, zdecydowanie najczęściej diagnozowana, występuje aż dwukrotnie częściej niż pozostałe choroby przenoszone przez kleszcze.
Ryzyko zarażenia wzrasta przede wszystkim podczas pobytu w lesie i wszelkich aktywności na świeżym powietrzu. Istotny jest również czas, przez jaki kleszcz pozostaje przyczepiony do skóry – im dłużej żeruje, tym większe prawdopodobieństwo infekcji. Oprócz powszechnie znanej boreliozy i kleszczowego zapalenia mózgu, w Polsce diagnozuje się także inne schorzenia, takie jak: anaplazmoza, babeszjoza, tularemia oraz gorączka Q. Z tego powodu, zachowanie ostrożności jest niezwykle ważne.
Jakie są metody profilaktyki chorób odkleszczowych?
Ochrona przed chorobami przenoszonymi przez kleszcze jest niezwykle ważna i można ją osiągnąć poprzez kilka podstawowych działań.
Przede wszystkim warto sięgnąć po specjalne preparaty odstraszające te pajęczaki. Co więcej, jeśli kleszcz już się przyczepi, kluczowe jest jego szybkie usunięcie i zadbanie o higienę skóry w miejscu ukłucia.
Obecnie mamy do dyspozycji szereg metod, które pomagają nam chronić się przed kleszczami. Możemy stosować repelenty, czyli środki, które skutecznie je odstraszają. Dla naszych czworonożnych przyjaciół idealnym rozwiązaniem będą obroże przeciwkleszczowe lub krople spot-on. Wszystkie te metody, stosowane razem lub osobno, realnie zmniejszają ryzyko nieprzyjemnego ukąszenia.
Jak chronić się przed kleszczami?
Zapewnienie sobie ochrony przed kleszczami to priorytet. Istnieje kilka skutecznych metod, które pomogą nam uniknąć tych pajęczaków. Pamiętajmy o:
- właściwym stroju, który utrudni im dostęp do skóry,
- stosowaniu repelentów, czyli środków odstraszających kleszcze,
- regularnym, dokładnym sprawdzaniu całego ciała po każdym spacerze w lesie, parku czy na łące.
Kluczowe znaczenie ma szybkie usunięcie kleszcza, jeśli już dojdzie do ugryzienia. Dzięki temu minimalizujemy ryzyko zarażenia się poważnymi chorobami, takimi jak borelioza czy kleszczowe zapalenie mózgu, które stanowią realne zagrożenie dla naszego zdrowia.
Najnowsze komentarze